American Masters wielka trójka kompozytorów USA
W XX wieku Ameryka była drugą ojczyzną artystów z całego świata. Niezwykle oryginalna i różnorodna twórczość imigrantów stała się cennym elementem dziedzictwa narodowego Stanów Zjednoczonych. Najbardziej znanymi kompozytorami amerykańskimi są George Gershwin, Aaron Copland oraz Leonard Bernstein.
Urodzony w 1898 roku w Nowym Jorku w rodzinie żydowskich emigrantów, mały George Gershwin przejawiał duże zainteresowanie muzyką. Uczył się gry na fortepianie, nigdy jednak nie otrzymał gruntownego wykształcenia muzycznego. Od młodzieńczych lat pisał piosenki, musicale i muzykę filmową. Prawdziwą sławę przyniosła mu Błękitna Rapsodia, skomponowana w 1924 roku na zamówienie Paula Whitemana. Ten „pejzaż miejski malowany dźwiękiem” rozpoczynający się glissandem klarnetu, przeznaczony jest na fortepian i orkiestrę jazzową. W tym samym roku Gershwin napisał też musical – Lady Be Good, którego tytułowa piosenka jest wykonywana do dziś w różnych aranżacjach. Podróż do Francji zainspirowała muzyka do skomponowania poematu symfonicznego Amerykanin w Paryżu. Artysta wykorzystał w tym utworze trzy rodzaje saksofonów, a także klakson paryskiej taksówki! Kolejne znane dzieło Gershwina to opera Porgy and Bess, której głównymi bohaterami, po raz pierwszy w historii tego gatunku, byli Afroamerykanie. Premiera utworu odbyła się w październiku 1935 roku. „Król jazzu” zmarł niespełna dwa lata później, po nieudanej operacji raka mózgu. Jego śmierć była ogromną stratą dla Ameryki. Pisarz John O’Hara powiedział: „George Gershwin zmarł 11 lipca 1937 roku, ale ja nie muszę w to wierzyć, jeśli nie zechcę”.
Kiedy Gershwin zdobywał coraz większą popularność dzięki Błękitnej Rapsodii, Aaron Copland wrócił z Francji do USA. Urodzony w 1900 roku w Nowym Jorku kompozytor, w wieku 20 lat wyjechał na studia do Nadii Boulanger. U „Pierwszej Damy Muzyki” studiowało wielu amerykańskich twórców, między innymi Philip Glass, którego utwory również zabrzmią na La Folle Journée de Varsovie. Po trzyletnim pobycie w konserwatorium w podparyskim Fontainebleau Copland zaczął pisać, jak sam określił, „muzykę lekką”. Do klasyki wplatał jazz, wiejskie melodie, jak również elementy taneczne. Copland był jednym z założycieli Stowarzyszenia Kompozytorów Amerykańskich, które powstało w 1937 roku. Pisał książki, wykładał i podróżował po świecie jako ambasador sztuki. Styl Coplanda jest niezwykle oryginalny, łączy ciepłe, ludowe brzmienie z dźwiękowymi eksperymentami. Do najważniejszych jego dzieł należą: Fanfara dla zwykłego człowieka, Portret Lincolna (powstały w 1942 r.), a także balet Rodeo i suita Billy the Kid, w których Copland oddał klimat Dzikiego Zachodu wykorzystując kowbojskie melodie i wiejskie rytmy. Muzyk znany jest także ze swojego jazzującego Koncertu klarnetowego, napisanego dla Benny Goodmana. Kompozytora określa się mianem ojca współczesnej amerykańskiej muzyki poważnej. W 1950 roku otrzymał Oscara za muzykę do filmu The Heiress.
Na jednym z koncertów w Nowym Jorku w 1937 roku Aaron Copland poznał ostatniego z „wielkiej trójki” – Leonarda Bernsteina, ówczesnego studenta Harvardu. Mimo różnicy wieku artystów połączyła wielka przyjaźń, trwająca aż do śmierci (obaj zmarli w 1990 r.). Copland nie jeden raz pomógł młodszemu koledze w karierze artystycznej. Leonard Bernstein (ur. w 1918 r.) był muzykiem wszechstronnie uzdolnionym. Komponował utwory symfoniczne, kameralne, ścieżki dźwiękowe do filmów oraz balety i musicale, z których najsłynniejszy to West Side Story. Występ w Carnegie Hall w 1943 roku zapoczątkował pasmo jego dyrygenckich sukcesów. W późniejszym czasie został szefem N.Y. City Orchestra oraz N.Y. Philharmonic, a także dyrektorem muzycznym Metropolitan Opera. Jako pierwszy amerykański dyrygent wystąpił w La Scali. Pasjonowało go popularyzowanie muzyki klasycznej. Prowadził programy edukacyjne w telewizji oraz cykl koncertów Young People’s Concerts. Ogromna wiedza, niezwykła charyzma, poczucie humoru i swoboda w kontaktach z widownią sprawiły, że stał się ikoną amerykańskiej kultury muzycznej XX wieku. Ned Rorem napisał o słynnym dyrygencie: „Jego książki i wykłady odmieniły sposób, w jaki Ameryka słucha muzyki”. Kompozytor był ośmiokrotnie nagradzany statuetkami Grammy, a w roku 1985 otrzymał prestiżowe wyróżnienie Grammy Lifetime Achievement.
Fanfare for the Common Man Aarona Coplanda oraz Amerykanin w Paryżu George’a Gershwina otworzą Szalone Dni Muzyki 2014. Pozostałe wymienione utwory „wielkiej trójki”, a także wielu innych kompozytorów związanych z Ameryką, usłyszymy w ciągu trzech dni Festiwalu w salach Teatru Wielkiego-Opery Narodowej.
Bilety w cenie 7 – 12 zł dostępne są w kasach Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, w sprzedaży internetowej www.teatrwielki.pl i www.ebilet.pl oraz w punktach e-Bilet i Empiku. Szczegóły: http://www.2014.szalonednimuzyki.pl/informacje-praktyczne/bilety/
Organizatorzy Festiwalu w Polsce zapraszają na wspaniałą przygodę z muzyką amerykańską!
- Organizatorzy Festiwalu: Orkiestra Sinfonia Varsovia, CREA (Centre de Réalisations et d’Études Artistiques à Nantes), Fundacja „Ogrody Muzyczne”, przy współpracy Teatru Wielkiego – Opery Narodowej i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
- Patronat Honorowy objęli: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Pani Małgorzata Omilanowska, Ambasador Francji Pan Pierre Buhler
- Sponsorzy Festiwalu: Auchan, Saint-Gobain, Agence Diane du Saillant
- Partnerzy Festiwalu: Miasto Stołeczne Warszawa, Centrum Edukacji Artystycznej, Fundacja Muzyka jest dla wszystkich, Stowarzyszenie Nauczycieli Muzyki, Ambasada Francji, Miasto Nantes, Folle Journeé de Nantes, Fundacja BNP Paribas, Fundacja Sinfonia Varsovia, Polservice, eBilet.pl, Empik, Silesia Music Center, Kawai, NIFC, Renault, Gigant.pl, No Limit, ZPSM nr 1 w Warszawie, Raddisson Blu, Zaiks, Siemens, Weil Gotshal
- Partner Koncertów w Sali Matrix: McDonald’s
- Główny Patron Medialny: RMF Classic
- Patronat Medialny: TVP2, TVP Kultura, TVP Warszawa, Polityka, Polish Market, Gazeta Wyborcza, Gazeta.pl, Culture.pl, Meakultura.pl
Szalone Dni Muzyki / La Folle Journée
Szalone Dni Muzyki to polska edycja międzynarodowego festiwalu La Folle Journée, którego pomysłodawcą i dyrektorem artystycznym jest René Martin – twórca festiwali i organizator licznych koncertów muzyki klasycznej na całym świecie, założyciel Centre de Réalisations et d’Études Artistiques à Nantes (C.R.E.A.). Festiwal po raz pierwszy odbył się we francuskim Nantes w 1995 roku. Wkrótce potem jego coroczne edycje przeniosły się do Portugalii, Hiszpanii, Japonii, Brazylii i Polski. Poprzednie warszawskie edycje Szalonych Dni Muzyki poświęcone były muzyce Chopina (2010), Brahmsa, Mahlera, Liszta, Straussa i Szymanowskiego (2011), muzyce rosyjskiej (2012) oraz muzyce francuskiej i hiszpańskiej (2013). Dotychczas w tych koncertach wykonywanych przez tysiące artystów z kilkunastu krajów świata, uczestniczyło ponad 130 000 słuchaczy, a w towarzyszących im akcjom edukacyjnym wzięło udział łącznie ok. 13 000 dzieci z warszawskich szkół podstawowych.
